Kontrolowanie bólu

Ból kikuta

Po amputacji wiele osób odczuwa miejscowy ból w kikucie. Jest on nazywany bólem kikuta lub bólem nocyceptorowym i może być ostry lub przewlekły. O wszelkich bólach odczuwanych po amputacji należy zawsze informować swój zespół medyczny. Ostry ból jest zawsze oznaką zaburzenia fizycznego. O bólu przewlekłym mówimy, gdy trwa on dłużej niż sześć miesięcy.

Niektóre typowe przyczyny bólu po amputacji:

• Punkty nacisku powstające w wyniku użytkowania źle dopasowanych protez
• Nerwiaki (łagodne węzły nerwowe w miejscu odciętego nerwu)
• Zakażenie kości
• Zakażenia tkanek miękkich
• Obszar martwiczy w tkance mięśniowej
• Niedostatecznie zaokrąglona krawędź kości
• Zużycie sąsiadujących stawów
• Zaburzenia krążenia
• Zator żylny
• Rozszerzenie naczyń krwionośnych
• Słabe pokrycie tkanką miękką, zwisająca tkanka miękka
• Zrosty skóry i kości
• Powiększenie tkanek podobne do brodawek lub inne zmiany skórne

Jeśli mimo wyregulowania protezy lub przyjmowania środków przeciwbólowych nadal odczuwasz ból, lekarz może zalecić zabieg korekcyjny.

Ból fantomowy

O bólu fantomowym mówimy, gdy pacjent odczuwa ból w amputowanej części ciała. Badania wykazały, że 74,5%* badanych osób po amputacji zgłaszało występowanie bólu fantomowego.

Przyczyny bólu fantomowego nie są w pełni zrozumiałe, ale wiadomo, że występuje tym częściej, im dłużej pacjent odczuwał ból przed amputacją. Zjawisko to nazywa się „pamięcią bólu”. Ból fantomowy może występować w różnych momentach. Wśród czynników, które go wywołują, można wskazać stres, zmiany pogody, narażenie na zimno, podrażnienia mechaniczne, oddawanie moczu lub wypróżnianie.

Udowodniono, że leczenie bólu przed zabiegiem amputacji i/lub zastosowanie pewnych zabiegów chirurgicznych przeprowadzanych w znieczuleniu ogólnym pozwala zmniejszyć ból fantomowy. Najlepszymi środkami zapobiegawczymi w przypadku bólów fantomowych są dobrze przeprowadzony zabieg oraz wczesne, konsekwentne leczenie bólu.

Leczenie bólu fantomowego zależy od jego intensywności i czasu trwania. W leczeniu epizodów bólu można stosować leki, masaż i terapię kompresyjną. Ból fantomowy można również zmniejszyć, stosując dobrze dopasowaną protezę, ponieważ zapewnia ona korzystne sprzężenie nerwów skórnych z mózgiem. Ponadto istnieją inne opcje leczenia terapeutycznego i farmakologicznego.

Jeśli ból fantomowy wystąpi po okresie, w trakcie którego pacjent nie odczuwał bólu, przyczyną jego występowania może być coś innego, na przykład przepuklina dysku promieniująca do bolesnej kończyny. Co ciekawe, u dzieci bóle fantomowe występują rzadziej.

Pacjenci doświadczający bólu fantomowego powinni szukać placówek lub specjalistów, którzy mają doświadczenie w jego leczeniu.

Czucie fantomowe

Czucie fantomowe się od bólu fantomowego. Czucie fantomowe polega na odczuwaniu bezbolesnych wrażeń w amputowanej części ciała. Z uwagi na to, że mózg pełni w organizmie funkcję centralną, u pacjentów może występować czucie fantomowe w postaci mrowienia (wrażenia kinestetyczne), ucisku, wrażeń typowych dla czucia głębokiego oraz wrażeń termicznych.

W zależności od wieku osoby odczucia te mogą mieć różne skutki. U starszych pacjentów występują one częściej.

Czucie fantomowe zazwyczaj nie wymaga terapii, jednak pacjenci powinni być świadomi jego występowania i informować swój zespół medyczny o odczuwanych wrażeniach.

Kwestie psychologiczne

Gdy pacjent powraca do zdrowia po zabiegu i przystosowuje się do życia bez kończyny, może się okazać, że odzyskanie zdrowia fizycznego nie wystarczy.

W tym trudnym czasie można zwrócić się do innych, na przykład do rodziny, przyjaciół i grup wsparcia lub w stronę wiary. Uświadomienie sobie przez pacjenta i jego bliskich, że doświadczanie tak skrajnych emocji może być naturalną częścią procesu leczenia, może znacznie ułatwić ten proces.

Pomoc psychologiczna może stanowić duże wsparcie w procesie powrotu do zdrowia oraz w poprawy ogólnej jakości życia. Prowadzenie otwartego i szczerego dialogu z osobami, które Cię wspierają ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia sobie dobrego samopoczucia pod względem emocjonalnym, a także powrotu do zdrowia fizycznego.